Công nghệ viễn thám đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong công tác quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Việc tiếp tục hoàn thiện chính sách, phát triển hạ tầng và tăng cường ứng dụng viễn thám là hướng đi đúng đắn, góp phần xây dựng nền tảng quản lý tài nguyên và môi trường hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Hoàn thiện chính sách pháp luật về viễn thám
Năm 2024, Cục Viễn thám quốc gia đã xây dựng 01 Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia, đã hoàn thiện hồ sơ để gửi Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành theo thẩm quyền, bảo đảm thời gian tiến độ theo kế hoạch. Như vậy, cho đến nay lĩnh vực viễn thám đã ban hành 23 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó đã đưa các quy phạm về viễn thám vào Luật, đã trình để Chính phủ ban hành Nghị định về quản lý hoạt động viễn thám, nhiều Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý, quy định kỹ thuật trong hoạt động viễn thám.
Đây là các hành lang pháp lý quan trọng bảo đảm quản lý thống nhất về viễn thám, giao một đầu mối cho Bộ Tài nguyên và Môi trường, phân cấp, phân quyền giữa các bộ, ngành và giữa trung ương với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong các hoạt động quả lý viễn thám.
Cũng trong năm qua, Cục Viễn thám quốc gia đã tập trung rà soát Nghị định số 03/2019/NĐ-CP của Chính phủ về hoạt động viễn thám, xây dựng hồ sơ trình Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét thực hiện các thủ tục điều chỉnh nội dung của Nghị định trong năm 2025.
Thực hiện Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2040 (Chiến lược), Cục đã được Bộ giao rà soát đánh giá sơ kết 05 năm thực hiện Chiến lược, đề xuất các giải pháp tiếp tục triển khai Chiến lược; báo cáo sơ kết này Cục đang hoàn thiện sau khi tiếp thu ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương và trình Bộ ban hành.
Giám sát ngập lụt bằng công nghệ viễn thám
Tập trung quản lý, vận hành cơ sở hạ tầng và cơ sở dữ liệu viễn thám
Cục Viễn thám quốc gia đang quản lý và vận hành các hệ thống thu nhận dữ liệu từ vệ tinh: SPOT6 (Cộng hòa Pháp), Kompsat-3A (Hàn Quốc), VNREDSat-1 (Việt Nam). Thực hiện yêu cầu cung cấp dữ liệu viễn thám phục vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công về viễn thám, Cục còn thu nhận dữ liệu viễn thám từ nhiều nguồn khác nhau như Nhật Bản, Italia, Ấn Độ, một số nước Asean.
Cùng với đó, Cục đã thực hiện 32 dịch vụ công "Cung cấp thông tin, dữ liệu ảnh viễn thám". Dữ liệu ảnh viễn thám cung cấp qua dịch vụ công đã được ứng dụng cho nhiều bộ, ngành, địa phương phục vụ phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng.
Trong năm qua, việc xây dựng cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia đã hoàn thành và sẽ đi vào hoạt động trong năm 2025. Việc hoàn thành việc vận hành cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia sẽ hỗ trợ việc cung cấp dữ liệu viễn thám thuận lợi hơn cho các bộ, ngành, địa phương.
Hàng năm, Cục Viễn thám quốc gia đều thực hiện việc tổng hợp và công bố siêu dữ liệu viễn thám thường xuyên và định kỳ. Công tác quản lý chất lượng sản phẩm viễn thám được thực hiện thông qua việc kiểm tra chất lượng của đơn vị có chuyên môn của Cục. Các thông tin về vị trí, phạm vi phủ trùm dữ liệu, loại ảnh, ngày tháng chụp ảnh và các thông tin kỹ thuật của ảnh đã được tổ chức thành cơ sở dữ liệu thống nhất.
Hiện nay, Cục Viễn thám quốc gia đang xây dựng hệ thống dữ liệu viễn thám phủ trùm cả nước với tần suất 6 tháng một lần giúp cho công tác quản lý được cập nhật nhanh chóng, kịp thời. Cùng với việc xây dựng các phần mềm tìm kiếm thông tin và cổng thông tin điện tử, hiện nay tất cả các thông tin về dữ liệu ảnh viễn thám trong cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia đã có thể tra cứu trực tuyến trên cổng thông tin điện tử của Cục Viễn thám quốc gia.
Công nghệ viễn thám phục vụ giám sát tài nguyên
Cục Viễn thám quốc gia đã chủ động xây dựng các nhiệm vụ đáp ứng công tác quản lý nhà nước của Bộ, sử dụng công nghệ viễn thám để phục vụ giám sát tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai.
Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Đề án “Ứng dụng viễn thám giám sát thường xuyên phục vụ các lĩnh vực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường” - một trong những nhiệm vụ quan trọng, sản phẩm có tính ứng dụng liên quan đến hầu hết các lĩnh vực quản lý của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Mục tiêu của đề án nhằm “Sử dụng viễn thám cung cấp thường xuyên, đột xuất thông tin về tình hình khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên và môi trường phục vụ các lĩnh vực của Bộ Tài nguyên và Môi trường”.
Các sản phẩm của đề án này hằng năm đều được bàn giao đến các cơ quan sử dụng dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước của lĩnh vực cũng như ngành Tài nguyên và Môi trường. Cụ thể Đề án đã cung cấp các thông tin, sản phẩm thiết yếu phục vụ khai thác sử dụng tài nguyên nước xuyên biên giới phía thượng nguồn lưu vực sông Hồng, sông Mê Công; cung cấp cơ sở dữ liệu phục vụ giám sát thường xuyên diện tích đất ngập nước và các khu bảo tồn thiên nhiên phục vụ công tác bảo tồn đa dạng sinh học; Giám sát, theo dõi định kỳ (03 tháng/lần) các thông số về nhiệt độ, hàm lượng diệp lục, hàm lượng muối bề mặt nước biển; theo dõi cảnh báo dị thường nhiệt độ, hàm lượng diệp lục, hàm lượng muối bề mặt nước biển; Giám sát thường xuyên, đột xuất tình hình biến động các đảo trọng điểm xa bờ; Cung cấp thường xuyên thông tin, dữ liệu lớp phủ mặt đất phục vụ tính toán phát thải khí nhà kính phục vụ xây dựng báo cáo quốc gia và đóng góp của Việt Nam cho công ước khí hậu…