Thêm công cụ phòng chống sạt lở, lũ quét cho xã vùng cao tỉnh Thanh Hóa

Cảnh báo 5 cấp độ

Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, hiện nay, việc cảnh báo lũ quét, sạt lở đất chi tiết đến từng khu vực nhà dân, thôn bản để giảm thiểu các thiệt hại về người và tài sản vẫn luôn là thách thức không chỉ của riêng Việt Nam mà ngay cả với những nước có trình độ khoa học công nghệ phát triển như Nhật Bản, Mỹ... Dù với công nghệ hiện đại nhất, thế giới chưa thể dự báo được lũ quét, sạt lở đất sẽ xảy ra tại vị trí cụ thể và trong thời điểm cụ thể trong ngày..

Nguyên nhân chính là các mô hình tính toán hiện nay chưa xác định được cường độ mưa lớn trong thời đoạn ngắn và khu trú được lượng mưa tập trung trong phạm vi hẹp. Bên cạnh đó chúng ta chưa có bản đồ phân vùng rủi ro chi tiết đến cấp thôn, xã về lũ quét, sạt lở đất.

Nhằm từng bước nâng cao năng lực cảnh báo, thực hiện Quyết định số 1740/ QĐ- BTNMT ngày 9/9/2021 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt duyệt Dự án “Phân vùng rủi ro thiên tai và lập bản đồ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất và sụt lún đất do mưa tại khu vực trung du và miền núi”, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia đã phối hợp với Viện Khoa học địa chất Khoáng sản, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu đã thực hiện điều tra, khảo sát và khoanh vùng rủi lũ quét và sạt lở đất chi tiết cho một số xã vùng núi.

Hội thảo chuyển giao và tập huấn cho xã Tam Chung, huyện Mường Lát

Tam Chung và Tén Tằn là 2 trong số 6 xã trọng điểm của dự án trên. Sản phẩm bàn giao lần này bao gồm bản đồ hiện trạng, bản đồ nguy cơ và bản đồ phân vùng rủi ro lũ quét, sạt lở đất tỉ lệ 1/10.000.

Bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai được chia thành 5 cấp độ từ rất thấp đến rất cao và sử dụng màu sắc để thể hiện. Cụ thể: Cấp 1 màu xanh dương nhạt ứng với cấp độ rủi ro rất thấp; Cấp 2 màu vàng nhạt ứng với cấp độ rủi ro thấp; Cấp 3 màu cam ứng với cấp độ rủi ro trung bình; Cấp 4 màu đỏ ứng với cấp độ rủi ro cao; Cấp 5 màu tím ứng với cấp độ rủi ro rất cao.

Tại xã Tam Chung, bản đồ hiện trạng thể hiện 173 vị trí đã xảy ra trượt lở, 17 vị trí đã xảy ra lũ quét. Về phân bố cấp độ rủi ro, vùng rủi ro cấp độ 5 có diện tích rất nhỏ, chỉ khoảng 0,34 km2, chiếm 0,28% diện tích tự nhiên của xã. Vùng rủi ro cấp độ 4 có diện tích nhỏ khoảng 2,07 km2, chiếm 1,69% và phân bố rải rác. Hai vùng này gồm khu vực bản Poọng Ngoài, Bản Ón, khu vực Đông Nam xã Tam Chung gồm bản Xài Khao, bản Suối Lóng, khu vực phía Nam xã bản Pom Khuông, bản Cân, bản Tân Hương; bản Lát.

Vùng rủi ro cấp độ 3 có diện tích là 24,3 km2, chiếm khoảng 19,8% diện tích tự nhiên của xã, phân bố dọc theo các sông, suối và đường giao thông chính của xã. Vùng rủi ro cấp độ 2 có diện tích lớn nhất là 85,8 km2, chiếm 70,13% tổng diện tích tự nhiên toàn xã, phân bố rộng khắp xã. Vùng có cấp độ rủi ro rất thấp - cấp độ 1 có diện tích nhỏ, chỉ khoảng 9,86 km2, chiếm 8,06%.

Bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai, sạt lở đất xã Tam Chung

Khẳng định các khu vực, vị trí có nguy cơ cao, rất cao đều phù hợp với thực tế, ông Lê Văn Phương, Phó Chủ tịch xã Tam Chung cho biết: Xã sẽ sử dụng bản đồ để lên kế hoạch, phương án phòng chống lũ quét, sạt lở đất tại các khu vực có nguy cơ cao, rất cao. Cụ thể là di dời các hộ dân, trường học, các cơ quan hành chính, xây dựng phát triển kinh tế tại các khu vực ít có nguy cơ xảy ra thiên tai.

Tương tự với xã Tén Tằn, bản đồ hiện trạng có 80 vị trí đã xảy ra sạt lở, 9 vị trí đã xảy ra lũ quét. Vùng rủi ro cấp 5 có diện tích rất nhỏ, chỉ khoảng 0,51 km2, chiếm 0,39% diện tích tự nhiên của xã. Vùng rủi ro cấp 4 có diện tích nhỏ khoảng 4,27 km2, chiếm 3,29%. Hai vùng này bao gồm một số điểm khu vực quanh bản Đoàn Kết, bản Pù Quăn, bản Chiêng Cồng, bản Chiên Pục, bản Sốp Sỉm, bản Na Nam, bản Hua Pù.

Vùng rủi ro cấp độ 3 có diện tích là 29,3 km2, chiếm khoảng 22,6% diện tích tự nhiên của xã, phân bố dọc theo các sông, suối và đường giao thông chính gồm khu vực trung tâm hành chính của xã, Khu vực bản Suối Phái, bản Piêng Làn, bản Na Khà, bản Bún. Vùng rủi ro cấp độ 2 có diện tích lớn nhất là 82,3 km2, chiếm 63,4% tổng diện tích tự nhiên toàn xã, phân bố phần lớn tại những khu vực không có dân cư sinh sống của xã. Vùng có cấp độ 1 có diện tích khoảng 13,5 km2, chiếm 10,4%.

Chính quyền xã sẽ sử dụng bản đồ để xây dựng kế hoạch, phương án phòng chống lũ quét, sạt lở đất tại các khu vực có nguy cơ cao, rất cao.

* Tiếp tục cập nhật, hoàn thiện hệ thống bản đồ

Các đồng chí trưởng thôn, trưởng bản tại thị Trấn Mường Lát đánh giá, các điểm khoanh vùng nguy cơ cao và rất cao đều là các điểm được chính quyền địa phương rất quan tâm mỗi khi có mưa lớn.

Theo Phó Chủ tịch huyện Mường Lát Hoàng Văn Dũng, Mường Lát là huyện vùng cao, nhiều nơi có nguy cơ xảy ra lũ quét và sạt lở đất. Hàng năm, trước mỗi đợt thiên tai, huyện và xác xã đều chỉ đạo sát sao việc rà soát các điểm thôn, bản có nguy cơ để thực hiện di dời các hộ dân khi có mưa lớn. Bản đồ chi tiết do Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia bàn giao sẽ là nguồn tài liệu tham khảo quý báu, hỗ trợ chính quyền địa phương trong thực hiện quy hoạch sản xuất và phòng chống thiên tai quy mô cấp xã thuận lợi hơn.

Thời gian tới, đội ngũ cán bộ từ huyện, xã đến thôn, bản sẽ tiếp tục phối hợp cùng các chuyên gia cập nhật thêm các vị trí xung yếu, hoàn thiện bản đồ để càng thêm sát với thực tế.

Hội thảo chuyển giao và tập huấn cho xã Tén Tằn (Thị Trấn Mường Lát), huyện Mường Lát

Trong dịp này, đại diện Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia cũng giới thiệu Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét và sạt lở đất theo thời gian thực tới chính quyền địa phương và người dân.

Hệ thống hiện thị thông tin về cường độ mưa, thời gian mưa kéo dài, và khả năng gây lũ quét hoặc sạt lở được cập nhật liên tục. Đồng thời, hiển thị chi tiết các khu vực rủi ro lũ quét, sạt lở đất dựa trên dữ liệu phân tích địa hình, thổ nhưỡng và mưa lớn.

Cán bộ và người dân quan tâm có thể truy cập trang web theo địa chỉ: http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn/, chọn khu vực xã Tam Chung, xã Tén Tẳn (hoặc các địa phương khác trên bản đồ) và xem các thông tin cảnh báo, dữ liệu mưa, và các khuyến nghị ứng phó.

Bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai, sạt lở đất xã Tén Tằn

Thông qua hệ thống này, chính quyền xã có thể theo dõi thời gian thực các khu vực có nguy cơ cao để lên kế hoạch ứng phó, nhất là thời điểm trước, trong khi thiên tai diễn ra để tổ chức sơ tán dân cư ở vùng nguy hiểm khi nhận cảnh báo. Bên cạnh đó, địa phương hoàn toàn có thể sử dụng dữ liệu từ hệ thống để xây dựng phương án phòng chống thiên tai hiệu quả, quy hoạch lại khu dân cư, cơ sở hạ tầng để giảm thiểu tác động thiên tai.