Hơn 25.000 người dân tại 7 tỉnh ven biển của Việt Nam có cuộc sống an toàn trong những ngôi nhà chống bão lũ. Đây là một trong những kết quả nổi bật của Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” sau 7 năm triển khai (từ 2017 – 2024).
Tại Hội nghị tổng kết Dự án hôm 17/12, nhiều bài học kinh nghiệm đã được chỉ ra nhằm góp phần xây dựng các cộng đồng ven biển mạnh mẽ hơn trước những thách thức trong tương lai.
Dự án triển khai tại 7 tỉnh ven biển dễ bị tổn thương, gồm: Nam Định, Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Cà Mau. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai, với tổng ngân sách 42 triệu USD do Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) tài trợ cùng nguồn vốn đối ứng của Việt Nam.
Chia sẻ về các kết quả nổi bật, ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai cho biết: Sau 7 năm, dự án đã hỗ trợ xây dựng 4.966 ngôi nhà an toàn, mang lại nơi ở vững chắc cho hơn 25.000 người dân tại các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ.
Ngôi nhà an toàn kiên cố, chống gió bão cho người dân tại các tỉnh ven biển
Cùng với xây dựng hàng nghìn ngôi nhà an toàn, dự án đã tái sinh 4.028 ha rừng ngập mặn, đóng vai trò như những "lá chắn tự nhiên" bảo vệ cộng đồng trước triều cường và bão biển. Theo tính toán, các khu rừng đã hấp thụ hơn 1,1 triệu tấn CO2, góp phần tích cực vào cam kết của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, người dân vùng dự cũng được hỗ trợ phát triển các mô hình sinh kế bền vững
Trong lĩnh vực quản lý rủi ro thiên tai, dự án đã thiết lập hệ thống cảnh báo sớm tại 24 xã có nguy cơ cao và tổ chức đào tạo cho hơn 62.000 cán bộ và người dân, trong đó gần 50% là phụ nữ. Những chương trình này đã góp phần nâng cao năng lực và nhận thức của cộng đồng trong ứng phó với thiên tai, giúp giảm thiểu thiệt hại trong các tình huống khẩn cấp.
Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai phát biểu tại Hội nghị tổng kết
Thành công của dự án đến từ sự vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền địa phương và người dân. Điển hình là tại Cà Mau, dù tham gia chỉ trong khoảng 2 năm rưỡi nhưng tỉnh đã xây hơn 400 căn nhà an toàn cho người dân. Có những nơi vướng mắc pháp lý về đất đai, cơ quan mặt trận của địa phương đã tổ chức xác nhận với người dân xung quanh về việc đất không có tranh chấp, chính quyền cơ sở hỗ đứng ra làm các thủ tục cần thiết và người thân, cộng đồng góp công, góp tiền để giúp xây căn nhà cho hộ nghèo.
“Dự án này là minh chứng rõ ràng cho sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên, vượt qua nhiều khó khăn để đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm thế nào để những khu vực dễ bị tổn thương khác của Việt Nam cũng có được khả năng chống chịu tương tự” – ông Tiến nhấn mạnh.
Hiệu quả của dự án còn từ việc đóng góp xây dựng 10 văn bản chính sách của Chính phủ và các Bộ. Ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Môi trường và Biến đổi khí hậu của UNDP Việt Nam cho biết: Bài học kinh nghiệm từ hợp phần nhà an toàn của dự án đã được tích hợp vào Chương trình quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Bên cạnh đó, một số đề xuất đã được đưa vào Chương trình "Bảo vệ và phát triển rừng ven biển thích ứng với biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030” của Chính phủ; Quyết định số 553/QĐ-Ttg về Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng (CBDRM) bao gồm cả hệ thống chỉ số giám sát và đánh giá toàn diện.
Dự án cũng hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường tích hợp ứng phó với biến đổi khí hậu vào các chiến lược và kế hoạch quốc gia, từ đó ban hành Thông tư 06/2023/TT-BTNMT về nội dung này; hỗ trợ xây dựng hướng dẫn kỹ thuật và tài liệu học trực tuyến để tích hợp giảm nhẹ rủi ro thiên tai và khí hậu vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong Thông tư 10/2021/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam khẳng định, UNDP cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam để xây dựng những cộng đồng bền vững
Từ kết quả dự án, thời gian tới, các bên liên quan sẽ đẩy mạnh triển khai Chương trình quốc gia về quản lý rủi ro thiên tại dựa vào cộng đồng, hỗ trợ khai thác tối đa các cơ sở dữ liệu và phần mềm do dự án phát triển. Đồng thời, mở rộng liên kết giữa hệ thống cảnh báo sớm gồm 24 trạm/7 tỉnh thành với mạng lưới cảnh báo sớm quốc gia. Đây cũng là cơ sở để xây dựng nền tảng cho ngành bảo hiểm tham gia vào các sản phẩm liên quan tới rủi ro của ngành nông nghiệp. Kế hoạch chuyển giao các kết quả sẽ phải đảm bảo duy trì và phát triển các giá trị mà dự án mang lại.
Theo bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam: Dự án kết thúc nhưng cộng đồng ven biển Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những tác động ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu. Việc tăng khả năng chống chịu cho cộng đồng hoàn toàn có thể đạt được thông qua nỗ lực hợp tác không ngừng nghỉ của các bên liên quan. UNDP cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam để xây dựng những cộng đồng bền vững, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.