Phân loại rác thải tại nguồn là cơ sở để phát triển các công nghệ xử lý rác hiện đại, ít phát thải. Việc xây dựng và vận hành Nhà máy Điện rác Phú Sơn - một giải pháp công nghệ cao nhằm giảm thiểu ô nhiễm và tận dụng nguồn rác thải để tạo ra năng lượng tại Thừa Thiên – Huế.
Khó khăn xử lý chất thải rắn sinh hoạt
Theo số liệu thống kê, trước năm 2024, toàn tỉnh Thừa Thiên Huế phát sinh khoảng 600 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày. Phương án xử lý chủ yếu là chôn lấp, trong đó bãi chôn lấp Thủy Phương tiếp nhận tới 500 tấn/ngày từ các khu vực thành phố Huế, thị xã Hương Thủy, Hương Trà, huyện Phú Vang và Phú Lộc. Các huyện còn lại cũng có các bãi chôn lấp cấp huyện để xử lý CTRSH.
Tuy nhiên, bãi chôn lấp Thủy Phương ngày càng trở nên quá tải, đặt ra thách thức lớn về môi trường và quản lý chất thải. Đứng trước thực trạng này, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã đưa ra các chiến lược mới nhằm giảm thiểu tỷ lệ chôn lấp, trong đó nổi bật là kêu gọi đầu tư công nghệ xử lý hiện đại.
Nhà máy Điện rác Phú Sơn – Bước đột phá trong xử lý rác thải
Để giải quyết vấn đề xử lý rác bền vững, ông Nguyễn Hoàng Phước, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tỉnh Thừa Thiên Huế đã kêu gọi đầu tư và lựa chọn đơn vị triển khai dự án Nhà máy Điện rác Phú Sơn. Nhà máy này sử dụng công nghệ đốt rác phát điện với công suất tiếp nhận rác đầu vào khoảng 600 tấn/ngày, trong đó 500 tấn được đưa vào lò đốt, sản xuất từ 7,5MW đến 12MW điện. Nhà máy đã chính thức đi vào hoạt động từ năm 2024.
Nhà máy điện rác Phú Sơn (ảnh: Vnexpress) Công nghệ chính được áp dụng là lò đốt có ghi - một hệ thống cơ khí bậc thang dạng đẩy, với tấm ghi dạng lật, giúp tối ưu hóa quá trình đốt rác và giảm thiểu lượng tro xỉ sau xử lý. Bể chứa rác của nhà máy có thể tích 17.492m³, có khả năng lưu trữ rác trong 12 ngày để điều tiết lượng rác đầu vào, đảm bảo hiệu suất vận hành.
Việc đầu tư và đưa vào hoạt động Nhà máy điện rác Phú Sơn, trước tiên là thay đổi mạnh mẽ về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt nhằm khắc phục tình trạng sử dụng công nghệ chôn lấp, không đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường (BVMT) trong xử lý chất thải rắn sinh hoạt như hiện nay sang công nghệ thân thiện môi trường, công nghệ tốt nhất hiện có và công nghệ xử lý kết hợp với thu hồi năng lượng, sản xuất nguyên liệu, nhiên liệu cho ngành sản xuất khác; sau đó dần tiến tới chấm dứt xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng hình thức chôn lấp trực tiếp.
Phân loại rác tại nguồn mang lại nhiều lợi ích cho nhà máy điện rác Phú Sơn
Để nâng cao hiệu quả quản lý CTRSH tại Thừa Thiên Huế, đại diện Sở TN&MT tỉnh Thừa Thiên - Huế cho rằng, việc tăng cường hoạt động phân loại rác tại nguồn sẽ giảm khối lượng chất thải rắn sinh hoạt cần phải xử lý không để rác thải tăng lên quá lớn, như vậy với công suất cố định của Nhà máy Điện rác, sẽ đảm bảo thời gian xử lý rác trong thời gian dài hơn và không áp lực về công suất của cơ sở xử lý khi dân số, đô thị hóa và các hoạt động kinh tế, sản xuất ngày càng phát triển dẫn đến khối lượng rác tăng lên.
Ông Đặng Phước Bình – Phó Giám đốc Sở TN&MT Thừa Thiên – Huế cho biết, việc phân loại rác tại nguồn sẽ tận dụng thu hồi và tái sử dụng được các loại chất thải làm nguyên liệu sản xuất cho các quá trình sản xuất khác, không cần thiết phải đốt khi có thể thu gom riêng. Như vậy, sẽ thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế, giảm thiểu lượng rác phải vận chuyển về cơ sở xử lý.
“Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định cách tính chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo đơn vị khối lượng hoặc thể tích phát sinh. Do đó, việc phân loại rác tại nguồn về lâu dài khi áp dụng cách tính phí này sẽ giúp cho chủ nguồn thải giảm chi trả chi phí cho thu gom, vận chuyển, xử lý. Công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác từ hộ gia đình ngoài chi phí do người dân phải đóng, thì có một phần được bù đắp qua ngân sách địa phương. Việc phân loại rác bên cạnh việc tận dụng nguồn chất thải có khả năng tái chế, tái sử dụng còn làm giảm khối lượng cần thu gom, vận chuyển, xử lý, do đó chi phí chi trả sẽ giảm xuống so với khi không phân loại tại nguồn”, ông Bình chia sẻ.
Đặc biệt, nếu không triển khai hoạt động phân loại rác sẽ dẫn đến khối lượng rác ngày càng tăng lên, nhưng không phải ngay lập tức có thể đầu tư cơ sở xử lý đáp ứng quy mô, quy trình hiện đại được ngay mà đó là một quá trình với nhiều thời gian, từ bước lựa chọn công nghệ, kêu gọi nhà đầu tư có đủ năng lực đáp ứng được công nghệ với nguồn kinh phí đầu tư tương đối lớn. Với công nghệ đốt rác phát điện còn phải đáp ứng khối lượng rác tối thiểu từ 400 tấn/ngày trở lên đảm bảo khả năng hoàn vốn và có lợi nhuận để thu hút được nhà đầu tư tham gia.
Cũng theo ông Đặng Phước Bình, phân loại rác tại nguồn là một định hướng đúng đắn trong việc quản lý chất thải rắn sinh hoạt đồng thời đây là một chiến lược dài hơi, đòi hỏi sự vào cuộc của toàn xã hội. Trước mắt, UBND các địa phương đang tăng cường công tác tuyên truyền cho người dân trong việc phân loại rác tại nguồn, đặc biệt đối với khu vực nông thôn, hộ gia đình tại đô thị có điều kiện thực hiện việc tự xử lý chất thải hữu cơ, chất thải thực phẩm tại hộ gia đình thành phân hữu cơ, một mặt nhằm giảm thiểu khối lượng chất thải rắn phải xử lý, mặt khác sử dụng các sản phẩm sau quá trình tự xử lý vào các mục đích khác.